Kilka słów o kwiatach na Wszystkich Świętych

Zastanawialiście się kiedyś, skąd wzięła się tradycja dekorowania grobów w kwiaty i jaka jest symbolika roślin, które stawiamy na grobach naszych bliskich? Jakie rośliny symbolizują mitycznych bogów i skąd wzięła się popularność chryzantem na Dzień Wszystkich Świętych?

Spis treści.

1. Mitologia: Rośliny
2. Skąd wzięła się tradycja ozdabiania grobów kwiatami?
3. Święto Zmarłych w innych krajach
4. Chryzantemy to najpopularniejsze kwiaty na dzień Wszystkich Świętych nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie.
5. Podsumowanie

Przed II wojną światową cmentarze były zarośnięte trawą i zaniedbane przez większą część roku. Niewiele osób odwiedzało groby swoich bliskich. Zwyczaj porządkowania grobów powstał dopiero w. Wcześniej groby były jedynie przykrywane jedwabiem i dekorowane świecami.

W wyposażeniu większości osób, które jutro odwiedzą cmentarz, znajdą się kwiaty, znicze i wieńce, a także figurki... Dzień Wszystkich Świętych stał się bardziej skomercjalizowany niż większość świąt chrześcijańskich. Niezmienna pozostała symbolika ognia, nawiązująca do pogańskich praktyk rozpalania ognisk na cmentarzach. Płomień jest używany w wielu tradycjach do oznaczenia oczyszczenia i jako forma modlitwy. Symbolika życia i śmierci często przeplata się w obrzędach szacunku dla zmarłych. Dawniej za konduktem pogrzebowym sypano zboże, które jest symbolem życia. Symbolem życia są również kwiaty.

Dzień Wszystkich Świętych obchodzony jest w kulturze chrześcijańskiej od 607 roku, a Dzień Zaduszny od 998 roku. Od początku istnienia tych świąt rośliny były ich częścią. Ewoluowały one w tak wielu kierunkach, że jeszcze do niedawna przed domem osoby zmarłej zawsze stawiano jodłę. Polacy sprowadzali z Europy Zachodniej kwiaty do dekoracji grobów.

Mitologia: Rośliny

Po tragicznej i przedwczesnej śmierci w młodości mityczni wybrańcy bogów stawali się roślinami, które dawały nowe życie nieznanym wcześniej drzewom i kwiatom. Anemonewaspowstał z krwi Adonisa. Hiakintos został zabity przez zazdrosnego Zefira i stał się hiacyntem. Biały i żółty narcyz wyrósł na grobie Narcyza, który zakochał się w swoim odbiciu, odrzucając uczucia i miłość nimfy Echo. Każda z tych przemian kojarzona była z dobrą śmiercią. Powszechnie wierzono, że rośliny rosnące na grobach tych przedwcześnie zmarłych nieszczęśników będą służyły jako ostrzeżenie dla tych, którzy jeszcze żyją.

• Zawilec (Anemon)
• Narcyz (Narcissus)

Dlaczego groby są ozdobione kwiatami?

Pierwsze wzmianki o dekorowaniu grobów kwiatami pochodzą z 12 000 lat. 29 szkieletów znalezionych w izraelskiej jaskini Raqefet zostało pochowanych w grobowcu ozdobionym kwiatami. Świadczą o tym odciski kwiatów znalezione na ścianach dołów grobowych. Archeolodzy uznali za szczególnie interesujące, że Homo 31, dziecko, używał w swoim grobie pachnących kwiatów i aromatycznych liści, mimo że zmarłe dzieci chowano wówczas osobno. Dziecko zostało pochowane obok innych członków społeczności, a miejsce jego pochówku zostało udekorowane kwiatami.

Na szkieletach ujawniono odciski ponad 30 roślin i 13 łodyg. Archeolodzy byli w stanie zidentyfikować te rośliny jako "Salvia Judaica" szałwia i "Mentha", mięta, oraz rośliny należące do rodziny lepidoptera "Scrophulariaceae". Rośliny te znajdują się w jaskini do dziś, mają jasne kwiaty o intensywnym zapachu.

Metoda C14 pozwoliła naukowcom ustalić, że takie praktyki pochówkowe trwały na tym terenie przez wiele lat.

Święto Zmarłych w innych krajach

Dekorowanie grobów nie jest polskim zwyczajem. Przywiozły go do nas Niemcy lub Czechy. W większości krajów europejskich tradycja ta zanikła do XVIII wieku. Ten sposób obchodzenia święta zachował się w Polsce oraz w południowych Niemczech, Austrii i niektórych regionach Włoch. Występuje jednak również w Meksyku, na Filipinach i w Japonii.

• Stare Miasto, Jerozolima

Ciekawostka!!! Według judaizmu "kwiaty są dla żywych istot, a kamienie dla ludzi". Tradycja mówi, że na grobie można położyć tylko "martwe" rzeczy, a nie "żywe" kwiaty.

Istnieje wiele rodzajów dekoracji grobowych, które się zmieniają. Dziś możemy zobaczyć misie i świecące figurki, a także inne elementy dekoracyjne, które nie były możliwe jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Święto to było również wskaźnikiem sytuacji politycznej w Polsce w różnych okresach historii. Groby w czasach okupacji niemieckiej, zaborów czy stanu wojennego często miały patriotyczną oprawę.

• Medellin, Kolumbia

Ciekawostka!!! Zgodnie z przesądem nie należy zrywać kwiatów z grobów, a każdy, kto to zrobi, wkrótce zostanie odpłacony... Do grobu.

Niemcy

Niemcy i nasi zachodni sąsiedzi obchodzą Dzień Wszystkich Świętych w zależności od regionu. Jest on obchodzony tylko w państwach, w których dominuje wiara rzymskokatolicka. Podobnie jak w Polsce, większość wiernych odwiedza groby i przynosi na cmentarze kwiaty lub znicze.

Francja

Święto znane jest we Francji jako "La Toussaint". Francuzi odwiedzają groby i składają kwiaty. Nie ma jednak tradycji zapalania zniczy. Tłumy odwiedzają w tym dniu groby bliskich na cmentarzu Pere-Lachaise. Edith Piaf i Jim Morrison są wśród pochowanych tam osób.

Meksyk

Meksykańskie święto "Dia de los Muertos", które obchodzone jest 31 października, ma dwie części. Pierwsza część przeznaczona jest dla dzieci, które straciły swoich rodziców. Druga jest dla dorosłych i obchodzona jest 31 października. Jest to święto radosne i kolorowe. Budowane są ołtarze, na których umieszcza się zdjęcia zmarłych, kwiaty i jedzenie.

Ciekawostka!!! Jednym ze szczególnych kwiatów jest "flor de muertos", meksykańska odmiana aksamitki, która jest uprawiana od czasów prekolumbijskich. Niektóre kwiaty mogą osiągnąć wysokość nawet 1 metra. Uważa się, że są one w stanie doprowadzić zmarłych do ołtarzy. 

• Aksamitki "kwiaty śmierci"

Japonia

Japonia obchodzi Święto Zmarłych w połowie lipca/sierpnia, ponieważ jest to czas "Bon". W tym kraju większą wagę przywiązuje się do ognia, więc przed domami zmarłych stawia się "mukaebi", czyli "ognie powitalne". Robi się ołtarze i wykonuje "Bon-Odori", czyli tańce uliczne. Tańce te obejmują grupy ludzi ubranych w letnie kimona i tańczących w parkach, ogrodach i na placach w pobliżu świątyń. Groby zmarłych są dekorowane kwiatami i kadzidłem, podobnie jak w kulturze chrześcijańskiej.

• Kioto, Japonia

Chryzantemy to najpopularniejsze kwiaty na dzień Wszystkich Świętych nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie.

Najczęstszymi kwiatami wykorzystywanymi na polskim cmentarzu są chryzantemy (zwane też nawłocią). Jako pierwszy o tej roślinie wspomniał Konfucjusz, wielki chiński myśliciel. Napisał ją w 500 roku p.n.e. Liście chryzantemy używane są w Chinach do sałatek i mięs.

Kwiaty te początkowo trudno było znaleźć poza Chinami, ponieważ istniał zakaz eksportu sadzonek. Ostatecznie zostały przemycone do Korei, gdzie w IV wieku dotarły do Japonii.

Ciekawostka!!! Chryzantemę można znaleźć na herbie Cesarstwa Japonii. Order Chryzantemy jest najwyższym odznaczeniem. W Japonii 9 września obchodzi się święto chryzantemy. Aby zagwarantować sobie wieczną młodość, można w tym dniu wypić sake z kwiatami chryzantemy. 

Sadzonki chryzantem europejskich po raz pierwszy pojawiły się w Europie w XVII wieku. W Polsce wprowadzono je w XIX wieku. Na początku uprawiano tylko wielokwiatowe odmiany chryzantem. Umieszczano je na grobach w dniu Wszystkich Świętych. W latach 60. i 70. ubiegłego wieku najpopularniejsze na groby były tzw. dąsy (chryzantemy gruntowe). Miały one drobne, białe kwiaty. Ostatecznie zostały zastąpione przez chryzantemy o mniejszych kwiatach, bardziej wytrzymałe. Chryzantemy stosowano nie tylko na groby, ale także jako dekoracje w wazonach i donicach na tarasach.

Ciekawostka!!! Z greckich słów chrysos i anthemon, które oznaczają zarówno kwiat, jak i złoto, wywodzi się nazwa chryzantema. 

Jeśli jesteście zainteresowani postami o kwiatach i kulturze, dajcie znać w komentarzach. Na pewno coś przygotuję.

Podsumowanie

Od wieków ludzie używali roślin do ozdabiania grobów. W wielu krajach wierzono, że im bardziej egzotyczne rośliny, tym większy szacunek dla zmarłych. Kwiaty miały w różnych czasach znaczenie symboliczne i mistyczne.

Współczesne cmentarze są wypełnione plastikowymi kwiatami, zabawkami, dużymi wieńcami i świecami w różnych kształtach i rozmiarach. Tradycyjne wieńce wykonane z gałęzi wiecznie zielonych drzew i krzewów (np. mahonii pospolitej (Mahonia, aquifolium), czy jodły olbrzymiej (Abies grandis). Nie zapominajmy o królowej jesieni i popularnych chryzantemach.

Dajcie znać w komentarzach, który z poruszonych przeze mnie w tym wpisie tematów interesuje Was najbardziej. Być może w przyszłości rozwinę je bardziej.

M.